گناه شناسی و نظام اخلاقی اسلام

بدون رویکرد علمی به اخلاق نمی توان به رشد اخلاقی مورد نظر دین دست یافت.

گناه شناسی و نظام اخلاقی اسلام

بدون رویکرد علمی به اخلاق نمی توان به رشد اخلاقی مورد نظر دین دست یافت.

۱۱ مطلب در دی ۱۳۹۶ ثبت شده است

«عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ مَا مِنْ عَبْدٍ یُسِرُّ خَیْراً إِلَّا لَمْ تَذْهَبِ الْأَیَّامُ حَتَّى یُظْهِرَ اللَّهُ لَهُ خَیْراً وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُسِرُّ شَرّاً إِلَّا لَمْ تَذْهَبِ الْأَیَّامُ حَتَّى یُظْهِرَ اللَّهُ لَهُ شَرّاً»(وسائل الشیعه،ج1،ص57)؛

در نظام اخلاقی اسلام،به صرف نیت عملی مذموم،گناه و عقابی بر انسان نگاشته نمی شود و تا زمانی که عمل فرد برای قصد گناه به فعلیت بیرونی منتهی نشده عتابی او را دربرنمی گیرد،اما این به معنی منتفی شدن اثر روحی و روانی در وجود او نیست،بلکه مطابق با نص ده ها روایت،نیت سوء منجر به شکل گیری سیرت مذموم و شخصیت شوم در وجود او شده و در روندی تدریجی این لکه های سیاه،تمامی ابعاد وجودی او را درمی نوردد تا جایی که طبق روایت فوق،بدون شک نیت او به مرحله ظهور و عمل کشیده شده و همگان شاهد آن خواهند بود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۸ دی ۹۶ ، ۰۹:۱۴
مصطفی رضایی

«مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی ذَرٍّ عَنِ النَّبِیِّ ص فِی وَصِیَّتِهِ لَهُ قَالَ: یَا أَبَا ذَرٍّ هُمَّ بِالْحَسَنَةِ وَ إِنْ لَمْ تَعْمَلْهَا لِکَیْ لَا تُکْتَبَ مِنَ الْغَافِلِینَ»(وسائل الشیعه،ج1،ص56)؛

در نظام اخلاقی دینی،انسان با ورود به مراتب حضور قلب،تمامی اوقات خود را در جرگه عبادت خداوند قرار می دهد تا جایی که مطابق با روایات،یاد خداوند برای او در بیت الخلاء نیز بلامانع نبوده؛چراکه او به فطرت و روح خداوندی خود التفات دارد و دائما متذکر این حقیقت است که خداوند از قلب و روح او نیز بدو نزدیک تر است.اهتمام داشتن قلبی به خیرات و حسنات(خوبی )و میل دائمی بدان،هرچند امکان انجام آن نیز برای فرد وجود نداشته باشد،از خصائص حتمی مؤمن است؛چراکه مؤمن همواره با یاد نمودن عمل حسنه،به سرور باطنی و قلبی می رسد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۶ دی ۹۶ ، ۱۱:۱۹
مصطفی رضایی

«عَنْ أَحْمَدَ بْنِ صَبِیحٍ الْأَسَدِیِّ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی سَمِعْتُکَ تَقُولُ نِیَّةُ الْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ فَکَیْفَ تَکُونُ النِّیَّةُ خَیْراً مِنَ الْعَمَلِ قَالَ لِأَنَّ الْعَمَلَ رُبَّمَا کَانَ رِیَاءً لِلْمَخْلُوقِینَ وَ النِّیَّةُ خَالِصَةٌ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ فَیُعْطِی عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى‏ النِّیَّةِ مَا لَا یُعْطِی عَلَى الْعَمَلِ»(وسالئ الشیعه،ج1،ص57)؛

نیت برخلاف عمل از بسیاری محدودیت ها برئ بوده و بر همین اساس مطابق با روایت شریف فوق،آفات هایی که می تواند عمل را تهدید نماید،به نیت آسبی نمی رساند از همین روی در نظام اخلاقی اسلام،مؤمن علاوه بر اتکاء بر عمل و اهتمام بدان،با نیت و حضور قلب درونی خود که در همه احوال به همراه اوست مراتبی از معرفت و معنویت طی می نماید که دیگران با انجام عبادات شاق معنوی قادر به پیمودن آن نیستند همانطور که در روایات تأکید شده انجام عمل مکمل نیت سالم،موجب فراغت جسم و رشد روح خواهد شد.

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۳ دی ۹۶ ، ۱۱:۲۲
مصطفی رضایی

«عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی وَصِیَّتِهِ لَهُ قَالَ: یَا أَبَا ذَرٍّ لِیَکُنْ لَکَ فِی کُلِّ شَیْ‏ءٍ نِیَّةٌ حَتَّى فِی النَّوْمِ وَ الْأَکْلِ»(وسائل الشیعه،ج1،ص48)؛

انسان در فطرت خود از چنان توانی برخوردار است که می تواند در تمامی لحظات و در تمامی اعمال خود،نیت رضای خداوند را داشته باشد و دستور رسول خداوند به اباذر به سبب همین ظرفیت درونی موجود در انسان است تا جایی که در خواب و غذا که اشتغالات بیشتر مانع توجه به خداوند می گردد نیز انسان با تهذیب درون می تواند رضای حق تعالی را نیت نماید.نکته حائز اهمیت این بوده که نیت امری درونی است و نیازمند بروز در اعمال نیست و همانطور که در سیره نبی اکرم و ائمه اطهار ذکر شده با وجود انس با مردم و قرار داشتن در اجتماع و کثرات،ایشان در اوج وحدت قرار داشتند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۸ دی ۹۶ ، ۱۱:۴۱
مصطفی رضایی

«عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ لَا قَوْلَ إِلَّا بِعَمَلٍ وَ لَا قَوْلَ وَ عَمَلَ إِلَّا بِنِیَّةٍ وَ لَا قَوْلَ وَ عَمَلَ وَ نِیَّةَ إِلَّا بِإِصَابَةِ السُّنَّةِ»(وسائل الشیعه،ج1،ص47)؛

در طول تاریخ مکاتب قولی،عملی صرف و نیت پیشه کنندگان تهی از عمل وجود داشته که نگرش و عملکرد هرکدام از آنها آسیب های متعددی را به پیروان حقیقی دین وارد نموده و سؤالات عدیده ای را در اذهان ایجاد نموده است،از همین روی،روایت شریف به تلازم بین این سه مقوله اشاره نموده و بیان می دارد که به دنبال گفتار صرف و الفاظ محوری،بر انسان هیچ ترقی اخلاقی و معرفتی ایجاد نخواهد شد بلکه از جهتی موجب دوری او از حقیقت می گردد.زمانی که قول و عمل نیز همراه با یکدیگر شوند،اما فاقد نیت باشند،فرد تنها به گفتار و عملی صرف روی آورده و زمانی که نیت موجود باشد،اما فاقد سنت و حقائق الهی موجود در هستی،بوده باشد،فرد از حقیقت به دور خواهد ماند و راهی جدید در مسیر باطل را شروع می کند،به همین سبب،لازم است انسان مؤمن و مسلم باشد تا عمل او موجب رسیدن به تقرب و بهشت رضوان گردد نه اینکه عملی به ظاهر خوب را انجام دهد و در ظاهر امر انسانی شایسته برشمرده شود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۵ دی ۹۶ ، ۱۰:۳۹
مصطفی رضایی

«مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: لَا عَمَلَ إِلَّا بِنِیَّةٍ»(وسائل الشیعه،ج1،ص46)؛

اعمال واجب اموری بوده که قوام راهیابی معنوی انسان بدان ها وابسته است و بدون آنها بدون شک انسان دچار مانعی در مسیر عبودیت خود خواهد شد همانطور که اعمال حرام،به خودی خود موانعی هستند و با بقاء آنها،انسان توان پیشرفت را در مسیر بندگی خود ندارد.در این میان،نیت روح هر عملی در وجود انسان است و عمل او بدون این روح،فاقد اثر در راهیابی اوست،لذا عمل اصالتا و ذاتا دارای اثر تکوینی نیست بلکه این نیت بوده که به او ارزش می بخشد و راهبرد آن را تمییز می دهد همانطور که در عمل های مشترک بین کافر و مؤمن این امر به خوبی ملموس است و هر دو می بخشند اما نیت و راهبرد آن دو از زمین تا آسمان متفاوت است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ دی ۹۶ ، ۰۹:۴۵
مصطفی رضایی

«مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ أَوْلَادَ الْمُسْلِمِینَ مَوْسُومُونَ‏ عِنْدَ اللَّهِ شَافِعٌ وَ مُشَفَّعٌ فَإِذَا بَلَغُوا اثْنَتَیْ عَشْرَةَ سَنَةً کُتِبَتْ‏ لَهُمُ الْحَسَنَاتُ فَإِذَا بَلَغُوا الْحُلُمَ کُتِبَتْ عَلَیْهِمُ السَّیِّئَاتُ»(وسائل الشیعه،ج1،ص42)؛

از جمله احادیث مکرر در معارف تشیع،برداشته شدن تکلیف و اثرات آن از افرادی است که به سبب سهو،نسیان یا عدم وضع تکلیف مرتکب عملی سوء می شوند.این اصل نشان می دهد ملاک اسلام در بار شدن گناه،میزان شناخت فرد از حقائق پیرامون خود است به طوری که اگر فرد متوجه سنخ گناه نباشد مورد عتاب قرار نمی گیرد،این وزنه عدل خداوند بوده که در تمامی شئون و احوال انسان ساری است.اما در کنار این عدل،فضلی وجود دارد که انسان را غرق نعمت نموده و از لغزش ها و انحرافات او چشم پوشی نموده است،به سبب همین فضل،مطابق با روایت فوق فرزندان مسلمین زمان بلوغ که قدرت تشخیص پیدا می کنند گناهان بر ایشان نوشته می شود که مطابق با عدل الهی بوده اما بنابر فضل خداوند قبل از بلوغ اگر حسناتی از ایشان صادر شود از آنها مورد قبول قرار می گیرد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۹ دی ۹۶ ، ۰۹:۵۹
مصطفی رضایی