گناه شناسی و نظام اخلاقی اسلام

بدون رویکرد علمی به اخلاق نمی توان به رشد اخلاقی مورد نظر دین دست یافت.

گناه شناسی و نظام اخلاقی اسلام

بدون رویکرد علمی به اخلاق نمی توان به رشد اخلاقی مورد نظر دین دست یافت.

«عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع کَانَ یَقُولُ‏ طُوبَى لِمَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ الْعِبَادَةَ وَ الدُّعَاءَ وَ لَمْ یَشْغَلْ قَلْبَهُ بِمَا تَرَى عَیْنَاهُ»(وسائل الشیعه،ج1،ص59)؛

قلب به عنوان محور جریانات و خطورات ورودی به انسان بوده که می تواند منجر به آسودگی و فراغ بال معنوی انسان گردد یا آنقدر او را وارد تنش هایی نماید که او نتواند مسیر حقیقت را بیابد.در نظام اخلاقی اسلام،چشم به عنوان یکی از محوری ترین ورودی افکار و امیال در انسان بوده که به نوعی بیش از سائر اعضاء،قلب را وارد مخاطرات می سازد.سالک اخلاق،در مرحله اول باید توان کنترل چشم خود در شرایط مختلف را داشته باشد و این امر تنها به جاذبه های جنسی خلاصه نمی شود،بلکه تمامی حیات دنیا،درون خود دارای این جذب کنندگی است و در مرحله بعد،قلب خود را از مخاطرات و دل مشغولی ها خالی نماید که همین زمینه ذکر دائم نسبت به خداوند خواهد بود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۲ بهمن ۹۶ ، ۱۰:۱۵
مصطفی رضایی

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی حَدِیثٍ‏ وَ بِالْإِخْلَاصِ یَکُونُ الْخَلَاص‏»(وسائل الشیعه،ج1،ص59)؛

نه تنها اخلاص انسان سبب خلاصی او از جهنم خواهد شد بلکه از آنجاکه جهنم اخروی تجلی حقیقت درونی شکل گرفته درون انسان در همین دنیاست،اخلاص بنده سبب راحتی درون و خلاصی از شهوات و قید و بندهایی خواهد شد که سبب ترس،حزن،اضطراب و سایر ناملایمات درونی برای انسان می گردد.در حقیقت،اخلاص همانند صافی ای بوده که قذارات وجودی انسان را از بین برده و حقیقت ناب درون او را عرضه می نماید که در این حالت انسان به اوج هر کمال رفتاری دست خواهد یافت.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ بهمن ۹۶ ، ۱۰:۱۵
مصطفی رضایی

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیَنْوِی الذَّنْبَ فَیُحْرَمُ رِزْقَه‏»(وسائل الشیعه،ج1،ص58)؛

نیت سوء انسان هرچند در نظام اخلاقی دینی،سبب عقاب بنده نمی گردد،اما نکته ای که معمولا از آن غفلت ورزیده می شود اثرات متعدد روحی این نیت بر وجود انسان است تا جایی که طبق نص روایت فوق،بنده با گناه خود از رزق خداوند محروم می گردد،منظور از رزق در اینجا صرف نعمت مادی نبوده بلکه بنده با آلودگی فکری و نیتی خود،از تمامی ارزاق معنوی و مادی که کمک کننده او در مسیر کمال و رشد الهی بوده محروم خواهد شد.همانطور که روایات دیگر نیز اثرات دیگری همانند کشیده شدن به گناهان دیگر و ...را بیان نموده اند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۶ بهمن ۹۶ ، ۰۹:۵۰
مصطفی رضایی
«عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَلَکَیْنِ هَلْ یَعْلَمَانِ بِالذَّنْبِ إِذَا أَرَادَ الْعَبْدُ أَن‏...إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا هَمَّ بِالْحَسَنَةِ خَرَجَ نَفَسُهُ طَیِّبَ الرِّیحِ»(وسائل الشیعه،ج1،ص57)؛
در روایت فوق تأکید شده اهتمام و نیت خیر مؤمن،نسیم مطبوعی را ایجاد می کند،در حقیقت عمل معنوی انسان تأثیرات مستقیمی بر عالم پیرامون او خواهد داشت،از همین روی در روایات توصیه شده به صورت عالم نگاه شود یا اموری از این قبیل که در وهله اول مبهم نشان می دهد ولی تدقیق در روایات می فهماند عمل معنوی انسان بر محیط و افراد پیرامون او دارای اثر است،اگر صاحب اثر معنوی از نفوذ بالاتر معنوی برخوردار باشد،این تأثیر گستره کمی و کیفی بیشتری را ذیل پوشش خود قرار می دهد،بر همین اساس توصیه تبرک به اماکن مقدسه و امور منتسب به ائمه اطهار گشته که اثرات معنوی و اخلاقی مطلوبی را بر فرد ایجاد می نماید،البته این نکته نیز نباید نادیده گرفته شود که میزان قابلیت فرد در گرفتن این آثار از جمله عوامل مهم است.
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۲ بهمن ۹۶ ، ۱۱:۰۱
مصطفی رضایی

«عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ مَا مِنْ عَبْدٍ یُسِرُّ خَیْراً إِلَّا لَمْ تَذْهَبِ الْأَیَّامُ حَتَّى یُظْهِرَ اللَّهُ لَهُ خَیْراً وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُسِرُّ شَرّاً إِلَّا لَمْ تَذْهَبِ الْأَیَّامُ حَتَّى یُظْهِرَ اللَّهُ لَهُ شَرّاً»(وسائل الشیعه،ج1،ص57)؛

در نظام اخلاقی اسلام،به صرف نیت عملی مذموم،گناه و عقابی بر انسان نگاشته نمی شود و تا زمانی که عمل فرد برای قصد گناه به فعلیت بیرونی منتهی نشده عتابی او را دربرنمی گیرد،اما این به معنی منتفی شدن اثر روحی و روانی در وجود او نیست،بلکه مطابق با نص ده ها روایت،نیت سوء منجر به شکل گیری سیرت مذموم و شخصیت شوم در وجود او شده و در روندی تدریجی این لکه های سیاه،تمامی ابعاد وجودی او را درمی نوردد تا جایی که طبق روایت فوق،بدون شک نیت او به مرحله ظهور و عمل کشیده شده و همگان شاهد آن خواهند بود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۸ دی ۹۶ ، ۰۹:۱۴
مصطفی رضایی

«مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی ذَرٍّ عَنِ النَّبِیِّ ص فِی وَصِیَّتِهِ لَهُ قَالَ: یَا أَبَا ذَرٍّ هُمَّ بِالْحَسَنَةِ وَ إِنْ لَمْ تَعْمَلْهَا لِکَیْ لَا تُکْتَبَ مِنَ الْغَافِلِینَ»(وسائل الشیعه،ج1،ص56)؛

در نظام اخلاقی دینی،انسان با ورود به مراتب حضور قلب،تمامی اوقات خود را در جرگه عبادت خداوند قرار می دهد تا جایی که مطابق با روایات،یاد خداوند برای او در بیت الخلاء نیز بلامانع نبوده؛چراکه او به فطرت و روح خداوندی خود التفات دارد و دائما متذکر این حقیقت است که خداوند از قلب و روح او نیز بدو نزدیک تر است.اهتمام داشتن قلبی به خیرات و حسنات(خوبی )و میل دائمی بدان،هرچند امکان انجام آن نیز برای فرد وجود نداشته باشد،از خصائص حتمی مؤمن است؛چراکه مؤمن همواره با یاد نمودن عمل حسنه،به سرور باطنی و قلبی می رسد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۶ دی ۹۶ ، ۱۱:۱۹
مصطفی رضایی

«عَنْ أَحْمَدَ بْنِ صَبِیحٍ الْأَسَدِیِّ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّی سَمِعْتُکَ تَقُولُ نِیَّةُ الْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ فَکَیْفَ تَکُونُ النِّیَّةُ خَیْراً مِنَ الْعَمَلِ قَالَ لِأَنَّ الْعَمَلَ رُبَّمَا کَانَ رِیَاءً لِلْمَخْلُوقِینَ وَ النِّیَّةُ خَالِصَةٌ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ فَیُعْطِی عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى‏ النِّیَّةِ مَا لَا یُعْطِی عَلَى الْعَمَلِ»(وسالئ الشیعه،ج1،ص57)؛

نیت برخلاف عمل از بسیاری محدودیت ها برئ بوده و بر همین اساس مطابق با روایت شریف فوق،آفات هایی که می تواند عمل را تهدید نماید،به نیت آسبی نمی رساند از همین روی در نظام اخلاقی اسلام،مؤمن علاوه بر اتکاء بر عمل و اهتمام بدان،با نیت و حضور قلب درونی خود که در همه احوال به همراه اوست مراتبی از معرفت و معنویت طی می نماید که دیگران با انجام عبادات شاق معنوی قادر به پیمودن آن نیستند همانطور که در روایات تأکید شده انجام عمل مکمل نیت سالم،موجب فراغت جسم و رشد روح خواهد شد.

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۳ دی ۹۶ ، ۱۱:۲۲
مصطفی رضایی